В соответствии со статьей 351.7 Трудового кодекса Российской Федерации (далее – ТК РФ) в случае призыва работника на военную службу по мобилизации или заключения им контракта в соответствии с пунктом 7 статьи 38 Федерального закона от 28 марта 1998 года № 53-ФЗ «О воинской обязанности и военной службе» (далее – Федеральный закон № 53-ФЗ) либо контракта о добровольном содействии в выполнении задач, возложенных на Вооруженные Силы Российской Федерации, действие трудового договора, заключенного между работником и работодателем, приостанавливается на период прохождения работником военной службы или оказания им добровольного содействия в выполнении задач, возложенных на Вооруженные Силы Российской Федерации.

То есть уволить мобилизованного сотрудника нельзя. Работодатель должен сохранить рабочее место (должность) за мобилизованным работником.

Работодатель на основании заявления работника издает приказ о приостановлении действия трудового договора. К заявлению работника прилагается копия повестки о призыве на военную службу по мобилизации или уведомление федерального органа исполнительной власти о заключении с работником контракта о прохождении военной службы в соответствии с пунктом 7 статьи 38 Федерального закона № 53-ФЗ либо контракта о добровольном содействии в выполнении задач, возложенных на Вооруженные Силы Российской Федерации. Указанное уведомление предоставляется федеральным органом исполнительной власти, с которым работник заключил соответствующий контракт.

На период приостановления действия трудового договора в отношении работника сохраняются социально-трудовые гарантии, право на предоставление которых он получил до начала указанного периода (дополнительное страхование работника, негосударственное пенсионное обеспечение работника, улучшение социально-бытовых условий работника и членов его семьи).

Период приостановления действия трудового договора в соответствии с настоящей статьей засчитывается в трудовой стаж работника, а также в стаж работы по специальности (за исключением случаев досрочного назначения страховой пенсии по старости).

Действие трудового договора возобновляется в день выхода работника на работу. Работник обязан предупредить работодателя о своем выходе на работу не позднее чем за три рабочих дня.

В случае нарушения трудовых прав работник имеет право обратиться в Государственную инспекцию труда в Республике Татарстан, так как в соответствии со статьями 353, 354 ТК РФ федеральный государственный контроль (надзор) за соблюдением работодателями трудового законодательства и иных нормативных правовых актов, содержащих нормы трудового права, осуществляется федеральной инспекцией труда и ее территориальными органами (государственными инспекциями труда). В Республике Татарстан указанный контроль (надзор) осуществляет Государственная инспекция труда в Республике Татарстан, расположенная по адресу 420021, Казань, ул. Шигабутдина Марджани, дом. 48 (E-mail: https://git16.rostrud.gov.ru/).

Кроме того, работник имеет право обратиться в органы прокуратуры, осуществляющие надзор за соблюдением прав и свобод человека и гражданина.

Также, в целях восстановления нарушенных трудовых прав работник имеет право обратиться в суд в соответствии со статьей 392 ТК РФ за разрешением индивидуального трудового спора в течение трех месяцев со дня, когда узнал или должен был узнать о нарушении своего права, а по спорам об увольнении - в течение одного месяца со дня вручения копии приказа об увольнении либо со дня выдачи трудовой книжки.

За разрешением индивидуального трудового спора о невыплате или неполной выплате заработной платы и других выплат, причитающихся работнику, работник имеет право обратиться в суд в течение одного года со дня установленного срока выплаты указанных сумм, в том числе в случае невыплаты или неполной выплаты заработной платы и других выплат, причитающихся при увольнении.

Согласно ст. 393 ТК РФ при обращении в суд с иском по требованиям, вытекающим из трудовых отношений, в том числе по поводу невыполнения либо ненадлежащего выполнения условий трудового договора, носящих гражданско-правовой характер, работники освобождаются от оплаты пошлин и судебных расходов.

«Хәрби бурыч һәм хәрби хезмәт турында» 1998 елның 28 мартындагы 53 – ФЗ номерлы Федераль законның 38нче маддәсендәге 7нче пунктына ярашлы рәвештә, хезмәткәрне мобилизация буенча хәрби хезмәткә чакырган яки контракт төзегән очракта, Россия Федерациясе Хезмәт Кодексының (алга таба – РФ ТК) 351.7 маддәсенә (алга таба - "хәрби бурыч һәм хәрби хезмәт турында" – 53-ФЗ номерлы Федераль закон) яки Россия Федерациясе Кораллы көчләренә йөкләнгән бурычларны үтәүдә ирекле ярдәм турында контракт, хезмәткәр белән эш бирүче арасында төзелгән хезмәт килешүе гамәлдә булу хезмәткәрнең хәрби хезмәтне үтү яки Россия Федерациясе Кораллы көчләренә йөкләнгән бурычларны үтәүдә ирекле ярдәм күрсәтү чорына туктатыла.

Димәк, мобилизацияләнгән хезмәткәрне эштән азат итәргә ярамый. Эш бирүче мобилизацияләнгән хезмәткәрнең эш урынын (вазыйфасын) саклап калырга тиеш.

Эш бирүче хезмәткәрнең гаризасы нигезендә хезмәт килешүенең гамәлдә булуын туктату турында боерык чыгара. Хезмәткәрнең гаризасына мобилизация буенча хәрби хезмәткә чакыру турында повестка күчермәсе яисә федераль башкарма хакимият органына хезмәткәр белән 53-ФЗ номерлы Федераль законның 38нче маддәсендәге 7нче пунктына яисә Россия Федерациясе Кораллы көчләренә йөкләнгән бурычларны үтәүдә ирекле ярдәм турында контрактка ярашлы рәвештә хәрби хезмәт үтү турында контракт төзү турында хәбәр итү кушыла. Әлеге хәбәр федераль башкарма хакимият органы тарафыннан бирелә, аның белән хезмәткәр тиешле контракт төзегән.

Хезмәт килешүе гамәлдә булмау чорында хезмәткәргә карата социаль-хезмәт гарантияләре саклана, аларны бирү хокукын ул күрсәтелгән чор башланганчы ала (хезмәткәрне өстәмә иминиятләштерү, хезмәткәрне дәүләтнеке булмаган пенсия белән тәэмин итү, хезмәткәрнең һәм аның гаилә әгъзаларының социаль-көнкүреш шартларын яхшырту).

Хезмәт килешүенең гамәлдә булуын туктату чоры әлеге маддәгә ярашлы рәвештә хезмәткәрнең хезмәт стажына, шулай ук белгечлек буенча эш стажына (картлык буенча иминият пенсиясен вакытыннан алда билгеләү очракларыннан тыш) исәпкә алына.

Хезмәт килешүе эшченең эшкә чыккан көнендә гамәлгә керә. Хезмәткәр эш бирүчегә өч эш көненнән дә соңга калмыйча эшкә чыгуы турында кисәтергә тиеш.

Хезмәт хокуклары бозылган очракта, хезмәткәр Татарстан Республикасының Дәүләт Хезмәт инспекциясенә мөрәҗәгать итәргә хокуклы, чөнки РФ ТК 353нче, 354нче маддәләре нигезендә эш бирүчеләрнең хезмәт законнарын һәм хезмәт хокукы нормаларын үз эченә алган башка норматив хокукый актларны үтәвенә федераль дәүләт контроле (күзәтчелеге) федераль хезмәт инспекциясе һәм аның территориаль органнары (дәүләт хезмәт инспекцияләре) тарафыннан гамәлгә ашырыла. Татарстан Республикасында күрсәтелгән контрольне (күзәтчелекне) 420021, Татарстан Республикасы, Казан шәһәре, Шиһабетдин Мәрҗани урамы, 48нче йорт адресы буенча урнашкан дәүләт хезмәт инспекциясе башкара. (E-mail: https://git16.rostrud.gov.ru/).

Моннан тыш, хезмәткәр кеше һәм гражданның хокуклары һәм ирекләре үтәлешен күзәтүче прокуратура органнарына мөрәҗәгать итәргә хокуклы.

Шулай ук, бозылган хезмәт хокукларын торгызу максатыннан, хезмәткәр РФ Хезмәт Кодексынының 392нче маддәсе нигезендә шәхси хезмәт бәхәсен хәл итү өчен үз хокукын бозу турында белгән яки белергә тиеш булган көннән өч ай эчендә, ә эштән азат итү турындагы бәхәсләр буенча эштән азат итү турындагы боерык күчермәсе тапшырылган көннән яки хезмәт кенәгәсе бирелгән көннән бер ай эчендә судка мөрәҗәгать итәргә хокуклы.

Эшчегә тиешле хезмәт хакын һәм башка түләүләрне түләмәү яки тулы түләмәү турындагы шәхси хезмәт бәхәсен хәл итү өчен, хезмәткәр күрсәтелгән суммаларны түләүнең билгеләнгән срогы билгеләнгән көннән алып бер ел эчендә, шул исәптән хезмәт хакын түләмәү яки тулы булмаган түләү һәм эштән азат ителгәндә тиешле башка түләүләр очрагында, судка мөрәҗәгать итәргә хокуклы.

РФ Хезмәт Кодексының 393нче маддәсе нигезендә, хезмәт мөнәсәбәтләреннән килеп чыккан таләпләр буенча, шул исәптән гражданлык-хокукый характердагы хезмәт килешүе шартларын үтәмәү яки тиешенчә үтәмәү сәбәпле, судка мөрәҗәгать иткәндә, хезмәткәрләр пошлиналар һәм суд чыгымнары өчен түләүдән азат ителәләр.